ΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΦΑΤΝΗ ΤΗΣ ΒΗΘΛΕΕΜ

                       «Οδεύοντας προς την Φάτνη της Βηθλεέμ»

Εισαγωγικά σχόλια στην ενανθρώπιση του Θεού.

Του κ. Παναγιώτη Αχιλλιά
Θολόγου και Φιλολόγου Καθηγητού.

            Καθώς οδεύομε προς τη μεγάλη και σωτήριο ημέρα των Χριστουγέννων, Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα μας, σεβαστοί Πατέρες και αγαπητοί Αδελφοί και Αδελφές, στην σκέψη μας έρχεται η εικόνα του παραδεισένιου κήπου, όπως μας την περιγράφει ο Δαμασκηνός ο Στουδίτης στο «θησαυρό» του παρομοιάζοντας μ’ αυτόν τις εκκλησιαστικές μας γιορτές.

            Όποιος μπαίνει μέσα σ’ αυτόν τον κήπο, γράφει δεν θα χαρεί μόνον την ωραιότητα των χρωμάτων ούτε θα σταθεί μόνον στην ευφροσύνη της ευωδίας των λουλουδιών.

            Διότι είναι πολύ μεγαλύτερη αιτία χαράς το ενδεχόμενο να συναντήσει τον Κηπουρόν, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, που επισκοπεί με αγάπη το περιβόλι της Εκκλησίας Του.

            Κι αν είναι φυσικό να χαιρόμαστε στις γιορτές των Αγίων μας, διότι «εγκωμιαζομένων δικαίων ευφρανθήσονται λαοί» (Παροιμιών ΚΘ2) πολύ μεγαλύτερη είναι η χαρά των δεσποτικών εορτών όταν δηλαδή εορτάζει ο ίδιος ο Κύριος.

            Μιας τέτοιας χαράς και αληθινής ευφροσύνης αφορμή είναι η ενανθρώπησις του Υιου και λόγου του Θεού, η γέννησις εν χρόνω του άχρονου και αιωνίου Θεού στη γή.

            Το γεγονός αυτό είναι «το πάντων καινών καινότατον» το μόνον «καινόν υπό τον ήλιον όπως γράφει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ή όπως θα λέγαμε εμείς οι χριστιανοί του 21^ου αιώνον «η πιο φρέσκια είδησις».

            Γεγονός παράδοξο και απρόσιτο στην ανθρώπινη λογική, μυστήριον και «υπερ φύσιν το πράγμα» .

            Ότι είναι φυσικόν μπορεί ο ανθρώπινος νούς να το ερευνήσει ενώ το «υπερ φύσιν» σιγή τιμάσθω, ουχ ως φευκτόν αλλ’ ως απόρρητον και σιωπή τιμάσθαι άξιον».

            Σεβόμαστε σιωπηλά λοιπόν εκείνο που εξελίσσεται κατά τρόπον υπερφυσικόν και επομένως ανεξήγητο.

            Αυτή η αλήθεια προκαλεί απορία και εκπληξη στον Ιερό Χρυσόστομο, ο οποίος στοχαστικά και ευλαβικά διατυπώνει:

            «Αν το κυοφορούμενο έμβρυο, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος σκίρτησε στην κοιλιά της μητέρας του, όταν η Παρθένος Μαρία μετά τον Ευαγγελισμό της επισκέφθηκε την συγγενή της Ελισάβετ πολύ περισσότερο εμείς, που βλέπουμε τον Σωτήρα ενανθρωπίσαντα «σκιρτάν και αγάλλεσθαι χρη και αθυμάζειν και εκπλήττεσθαι της οικονομίας το μέγεθος, πάσαν υπερβαίνον διάνοιαν».

            Αν το να κατέβη απ’ τον ουρανό ο φυσικός ήλιος και εγγίσει με την τροχιάν του την γή θα ήταν παράδοξο, και «εξέπληξεν αν τους θεωμένους» πολύ περισσότερο είναι εκπληκτικό το να βλέπουμε το Ήλιο της δικαιοσύνης, τον Κύριο του Ούρανού και της γης να εκπέμπει τις ακτίνες του από τη δική μας ανθρώπινη σάρκα και «τας ψυχάς ημών καταυγάζοντα».

            Γι’ αυτό το καινοφανές γεγονός ο Ιερός Πατήρ εκπλήττεται και θαυμάζων γράφει: «Μυστήριον ξένον και παράδοξον βλέπω.  Πάντες εορτάζωσι Θεόν επί γης ορώντες και άνθρωπον εν ουρανοίς τον άνω κάτω δι οικονομίαν και τον κάτω άνω δια φιλανθρωπίαν».

             Αυτή την πρωτόλειο ποιητική φράση δανείζεται και ο ιερός υμνογράφος, ο Άγιος Κοσμάς ο Μαϊουμά στην αρχή της καταβασίας της ενάτη ωδής του πεζού κανόνος του όρθρου των Χριστουγέννων.

  «Μυστήριον ξένος ορώ και παράδοξον ουρανόν το σπήλαιον

  Θρόνον χερουβικόν την Παρθένον

  Την φάτνην χωρίον, εν ω ανεκλίθη

  Ο αχώρητος Χριστός ο Θεός

  ον ανυμνούντες μεγαλύνομεν»

            Βλέπω ένα μυστηριώδες γεγονός ασυνήθιστο και παράδοξο: Τη σπηλιά (της Βηθλεέμ) να γίνεται ουρανός  η Παρθένος Μαρία χερουβικός θρόνος και η φάτνη τόπος που ξάπλωσε εκείνος που δεν χωράει πουθενά, δηλαδή ο Χριστός και Θεός μας, τον οποίον εμείς όλοι οι πιστοί με ύμνους μεγαλύνουμε.

            Το Μυστήριο ( με κεφαλαίο το Μ) της ενανθρωπήσεως του Θεού το συνθέτουν πολλά επί μέρους μυστήρια παράξενα και δυσθεώρητα:

            α) Το σκοτεινό και βρώμικο σπήλαιο αποκτά ουράνια διάσταση και λαμπρότητα.  Ο ταπεινός στάβλος γίνεται ουρανός, αφού μέσα σ’ αυτόν καταδέχθηκε να γεννηθεί ο Υπερούσιος Λόγος του Πατρός, Εκείνος που κατοικία του έχει τους ουρανούς και υμνολογείται ακαταπαύστος από μυριάδες Αγγέλων και χιλιάδες Αρχαγγέλων.

            β) Το δεύτερο μυστήριο που σημειώνει ο Υμνωδός είναι το γεγονός ότι η Παναγία Μητέρα του βρέφους αν και άνθρωπος γίνεται Χερουβικός θρόνος.  Γιατί ο Μονογενής Υιός του Θεού, ο καθήμενος επί των Χερουβίμ και αναπαυόμενος στα Σεραφίμ κυοφορήθηκε στα σπλάχνα της και κρατήθηκε ως βρέφος στην αγκαλιά της.

            Ο Ιερός Χρυσόστομος σχολιάζει επ’ αυτού θεόπνευστα «όπως ακριβώς ο τεχνίτης που βρήκε πάρα πολύ χρήσιμο υλικό (πρώτη ύλη ) κατασκευάζει άριστο σκεύος, έτσι και ο Χριστός αφού βρήκε άγια το σώμα και την ψυχή της Παρθένου, καταστόλισε για τον εαυτό του έμψυχο ναό, πλάθοντας μέσα στην ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ τον άνθρωπο με τον τρόπον που θέλησε ο ίδιος και αφού τον ντύθηκε παρουσιάσθηκε στον κόσμο χωρίς να νοιώσει ντροπή για την ασχήμια της ανθρώπινης φύσης που έφερε.

            γ) Το τρίτο στοιχείο που επισημαίνεται είναι η μεταποίηση της φάτνης σε τόπο που ανεκλίθη (ξάπλωσε) ο νηπιάσας Θεός.

            Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει πως το ευτελές παχνί έγινε «τόπος ενδοξότατος» και «πολυχωρότατος» «λαμπρό» και ευρύχωρο».  Εκεί μέσα στο παχνί σαν σε παιδική κούνια η Θεοτόκος ανέκλινε ως νήπιο τον αχώρητο στα σύμπαντα.

Τούτη την αλήθεια στιχουργεί και ο Κωστ΄ςη Παλαμάς στο χριστουγεννιάτικο ποίημά του : «Να μουν του στάβλου ένα άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι την ώρα που άνοιξε ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι…».

            Και πάλι ο χρυσορήμων εκπλήττεται και λέει: «Ο παλαιός των ημερών παιδίον γέγονεν. Ο επί θρόνου υψηλού και επηρμένου καθήμενος εν φάτνη τίθεται.  Διότι θέλει να κάνει τα πάντα καινούρια κτίση και άνθρωπο.

            Να μεταβάλλει σε τιμή την ατιμία, να ντύσει την αδοξία με δόξα να μεταποιήσει σε τρόπο ζωής την υψοποιό ταπείνωση.

            Η ενανθρώπισις του Θεού είναι γιορτή της απορρήτου κενώσεως (αδειάσματος) του Θεού Λόγου, ο οποίος κατέβηκε στην ανθρώπινη εσχατιά, ταπεινώθηκε, επτώχευσε για χ΄ρη μας, πλούσιος ών.

            Υπέδειξε έτσι στον καθένα μας «άριστη οδόν προς τα άνω φέρουσαν» όπως τονίζει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, παρέχοντας ζωντανό παράδειγμα στους ανθρώπους και στους αγίους αγγέλους.

            Για να μην μένουμε απλά έκθαμβοι και έκπληκτοι και εμείς αλλά να προχωρήσουμε δυναμικά στην μετουσίωση της καθημερινότητάς μας σε ανακαινισμένη πορεία ζωής.

            Για να γιορτάσουμε τουλάχιστον εφέτος τα αληθινά Χριστούγεννα, την «επιδημίαν Θεού προς ανθρώπους ίνα και ημείς προς Θεόν ενδημήσωμεν ή επανέλθωμεν».

            Για να βρούμε κοντά Του το αληθινό νόημα της ύπαρξής μας, το έλεος, την πηγή της χάριτος και να τον μεγαλύνομε δοξολογώντας τον, αφού για μας έκλινεν ουρανούς και κατήλθε για να δωρίσει στον ξεπεσμένο άνθρωπο την ειρήνη και την αφαφαίρετη χαρά της παραδεισένιας βασιλείας του...... 
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ: 

Η ομιλία εκφωνήθηκε κατά την διάρκειαν μιάς Συναυλίας Βυζαντινής Μουσικής μέ ύμνους των Χριχτουγέννων, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μητροπολιτικό Ναό της Φανερωμένης Αιγίου την Κυρικαή 22 Δεκεμβρίου 2013. Έψαλε η Χορωδία πτυχιούχων της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Μητροπόλεώς μας υπό την διεύθυνση του Καθηγητού της  Σχολής κ. Βασιλείου Μπίκου