Καύσις ή ταφή
των Νεκρών
18.02.2016
Συμμετέχοντες ταπεινώς στον
αγώνα καταδείξεως από πλευράς αγιογραφικής, εκκλησιολογικής και θεολογικής, ως ξένης
και έξω από την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση και διδασκαλία, της τακτικής καύσεως
των νεκρών. Κοντά στα πολλά και σημαντικά που κατά καιρούς έχουν λεχθεί και γραφεί,
προσθέτουμε την ταπεινή μας φωνή.
Βεβαίως το εν λόγω θέμα έχει
πολλές πλευρές πέραν της εκκλησιαστικής – θεολογικής, όπως νομική, συνταγματική,
κοινωνική, ψυχολογική – συναισθηματική, ανθρωπολιγική και ηθική.
Πιστεύω, ότι οι ειδήμονες έχουν
καλύψει αρκούντως το θέμα και έχουν αρθεί στο συμπέρασμα ότι από καμία πλευρά δεν
προτείνεται η καύση των νεκρών.
Εμείς θα προσεγγίσουμε το πολύ
σημαντικό αυτό θέμα από την θεολογική άποψη καταδεικνύοντας την αξία του ανθρωπίνου
σώματος, ως δημιουργήματος του Θεού, στη σχέση του με την ψυχή.
Στο δημιούργημα άνθρωπος, έχουμε
ενότητα σώματος και ψυχής. Ο άνθρωπος είναι σώμα, είναι και ψυχή.
Η αντίληψη δια την ψυχοσωματική
ενότητα είναι διάχυτη σε ολόκληρη τη βίβλο και την πατερική σκέψη και απορρίπτεται
εν συνόλω κάθε διαρχική αντίληψη.
Την αξία που έχει η ψυχή έχει
και το σώμα. Η δυνατή αυτή σχέση ψυχής προς το σώμα υποστηρίζεται τόσο αγιογραφικά,
όσο και πατερικά. Ο Απόστολος Παύλος με την φράση του, «… το σώμα υμών ναός του
εν υμίν Αγίου Πνεύματος εστιν…» (Α Κορ. 6,
16), το σώμα σας είναι ναός του Αγίου Πνεύματος που σας το χάρισε ο Θεός, διακηρύττει
την μεγάλη αξία του ανθρωπίνου σώματος σε αντίθεση με τις απόψεις του Ελληνικού
κόσμου της εποχής εκείνης. «… Ηγοράσθηκε γαρ τιμής· δοξάσατε δη τον Θεόν εν τω
σώματι υμών και εν τω πνεύματι υμών, άτινά εστι του Θεού» (Α Κορ. 6, 20). Σας αγόρασε ο Θεός πληρώνοντας το
τίμημα. Τον Θεό λοιπόν να δοξάζετε με το σώμα σας και με το πνεύμα σας, που ανήκουν
σ’ Εκείνον.
Ο δε άγιος Ιουστίνος ο Μάρτυρας
και Φιλόσοφος, δίδοντας τον ορισμό του ανθρώπου, λέγει: «τι γαρ εστιν ο άνθρωπος,
αλλ’ η το εκ ψυχής και σώματος συνεστός ζώον λογικόν; Μη ουν καθ’ εαυτήν ψυχή άνθρωπος;
Ου, αλλ’ άνθρωπον σώμα καλείται … το εκ της αμφοτέρων συμπλοκής καλείται άνθρωπος»
- Άνθρωπος είναι σώμα και ψυχή. Αυτή η ισχυρή ενότητα θεμελιώνεται και στο γεγονός
της εν Χριστώ σωτηρίας. Ο Χριστός ήλθε να σώσει, να λυτρώσει τον όλον άνθρωπο, ως
σώμα και ψυχή, αφού ο ίδιος με την ενανθρώπισή Του προσέλαβε τον όλον άνθρωπο ως
σώμα και ψυχή.
Η δυνατή αυτή σχέση και ενότητα
σώματος και ψυχής φαίνεται και στο γεγονός του χωρισμού της ψυχής και του σώματος,
κατά την ώρα του θανάτου, όπου η ψυχή δεν θέλει αυτό τον αποχωρισμό και ακούμε να
μας το επιβεβαιώνει ο ιερός Δαμασκηνός ποιητικά με τον νεκρώσιμο ύμνο περί του βιαίου
αυτού χωρισμού: «όντως φοβερώτατον το του θανάτου μυστήριον, πως ψυχή εκ του σώματος
βιαίως χωρίζεται εκ της αρμονίας…»,
που τελικά γίνεται «θείω βουλήματι», με την θέληση του Θεού. Αυτό το βιαίως μαρτυρεί την δυνατή σχέση
σώματος και ψυχής.
Επίσης και μετά το χωρισμό
που επιφέρει ο θάνατος, η ψυχή γνωρίζει το σώμα της, ώστε κατά την κοινήν ανάστασιν
να εισέλθει και πάλι στο σώμα της, σύμφωνα με την προφητεία του προφήτου Ιεζεκιήλ,
περί των ξηρών οστέων. Βεβαίως, το σώμα τότε θα είναι άφθαρτο, σύμφωνα με τον Απόστολο
Παύλο, που λέει: «ούτω και η ανάστασις των νεκρών σπείρεται εν φθορά, εγείρεται
εν αφθαρσία·
σπείρεται εν ατιμία,
εγείρεται εν δόξη·
σπείρεται εν ασθενεία,
εγείρεται εν δυνάμει·
σπείρεται σώμα
ψυχικόν, εγείρεται σώμα πνευματικόν» (Α Κορ.
ΙΕ , 42-44). Δηλαδή, θα υπάρχουν στο σώμα κατά την Δευτέρα παρουσία του Χριστού,
τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, αλλά θα είναι ανακαινισμένα και αφθαρτοποιημένα, όπως
και το σώμα του Χριστού μετά την Ανάστασή Του.
Μια ακόμη επιβεβαίωση αυτής
της αληθείας της αφθαρσίας του σώματος, είναι και τα ιερά Λείψανα των Αγίων μας,
τα οποία δεν υπέκυψαν στην φθορά του χρόνου και παραμένουν ακέραια, άφθαρτα, μυροβλύζοντα
και ευωδιάζοντα, κηρύττοντας την από του νυν νίκη της φθοράς μετά την Ανάστασιν
του Χριστού και τον επέκεινα δοξασμό του. Το υλικό ανθρώπινο σώμα, που ξεπέρασε
την φθορά και τον χρόνο μας παραπέμπει στην αφθαρτοποίηση και τον δοξασμό του και
στην εκπλήρωγση του προορισμού του, που είναι η θέωσις, το καθ’ ομοίωσιν.
Η αξία, επομένως του ανθρωπίνου
σώματος, αξιοί και επιβάλλει τον ανάλογο σεβασμό. Η Εκκλησία στην λατρευτική, λειτουργική
και αγιοπνευματική της ζωή, παραλαμβάνει τον άνθρωπο ως σώμα και ψυχή, από την σύλληψή
του μέχρι και τον θάνατό του, τον παραδίδει πάλι στον Δημιουργό του. Παραδίδει το
σώμα του στην γην, «εξ ης ελήφθη», που σημαίνει απόλυτο σεβασμό στο ανθρώπινο σώμα
και πέραν του θανάτου, με την ταφή του εις την γην.
Οποιαδήποτε άλλη μεταχείρηση
αντιβαίνει την παράδοση και την επιβαλλομένη τιμή και αποτελεί ανήκειο βιασμό και
περιφρόνηση του ανθρωπίνου σώματος. Συμφωνούμε απόλυτα με την απόφαση της Ιεράς
Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπου στο Δελτίο Τύπου της 14ης Ιανουαρίου 2016,
αναφέρει:
«Η Εκκλησία θεωρεί το ανθρώπινο
σώμα ως ναό του Αγίου Πνεύματος (Α Κορ. 6,
19) στοιχείο της υποστάσεως του ανθρώπου, που έχει πλασθεί κατ’ εικόνα και ομοίωση
του Θεού (Γεν. 1, 24) και για τον λόγο αυτό η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση αντιμετωπίζει
το νεκρό σώμα όχι ως «στερεό απόβλητο», όπως οι απολογητές της αποτέφρωσης, αλλά
το περιβάλλει με σεβασμό και τιμή ως έκφραση αγάπης προς το κεκοιμημένο μέλος Της».
Πρωτοπρεσβύτερος
π. Χρήστος Τσάκαλος
ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ
ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Τρίτη Συνεδρία της Δ.Ι.Σ. για τον μήνα Ιανουάριο,
(14/1/2016).
Συνήλθε σήμερα, Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2016, στην τρίτη Συνεδρία Της για τον μήνα Ιανουάριο, η Διαρκής Ιερά Συνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό την Προεδρία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου.
Κατά την σημερινή Συνεδρία:
Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος επικύρωσε τα Πρακτικά της προηγουμένης Συνεδρίας.
Ακολούθως ασχολήθηκε με το εκκρεμές νομοσχέδιο με τίτλο «Μέτρα για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις», κατά το άρθρο 21 του οποίου καθένας μπορεί να επιλέξει, μεταξύ άλλων, τον «τύπο τελετής της κηδείας» του και η δήλωση αυτή είναι υποχρεωτική για όλα τα όργανα ή υπηρεσίες «που επιμελούνται της ταφής του νεκρού», αρκεί να μην προσκρούει σε «κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη». Με την παραπάνω γενική διατύπωση παραβιάζεται η θρησκευτική ελευθερία της ορθόδοξης Εκκλησίας, οι ιερείς της οποίας δεν μπορούν διά νόμου να υποχρεωθούν να τελέσουν εξόδιο ακολουθία, εάν κάποιος ζήτησε θρησκευτική κηδεία, αλλά με την ίδια ή άλλη δήλωση είχε επιλέξει την αποτέφρωση της σoρού του.
Υπενθυμίζεται ότι κατά την σύγχρονη διαδικασία της κατ’ ευφημισμόν «αποτεφρώσεως» μετά την καύση της σoρού σε κλίβανο, ο ανθρώπινος σκελετός ρίχνεται σε ηλεκτρικό σπαστήρα (μίξερ, cremulator), θρυμματίζεται και μετατρέπεται σε σκόνη. Η Ιερά Σύνοδος αρνείται ότι είναι αξιοπρεπές για τον νεκρό να καεί σε κλίβανο και να θρυμματισθεί σε μίξερ και δεν διακρίνει ιδιαίτερες διαφορές της σύγχρονης «αποτέφρωσης νεκρών» και της «διαδικασίας ανακύκλωσης απορριμμάτων». Η Εκκλησία θεωρεί το ανθρώπινο σώμα ως ναό του Αγίου Πνεύματος (Α’ Κορ. 6,19) στοιχείο της υποστάσεως του ανθρώπου, που έχει πλασθεί κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού (Γεν. 1,24) και για τον λόγο αυτό η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση αντιμετωπίζει το νεκρό σώμα όχι ως «στερεό απόβλητο», όπως οι απολογητές της αποτέφρωσης, αλλά το περιβάλλει με σεβασμό και τιμή ως έκφραση αγάπης προς το κεκοιμημένο μέλος Της.
Δυστυχώς ορισμένοι Δήμοι αντί να αντιμετωπίσουν την λειτουργική κατάσταση των κορεσμένων ή προβληματικών κοιμητηρίων τους, σπεύδουν να δηλώσουν έτοιμοι για δαπάνες αγοράς οικοπέδων και εξοπλισμού για την εγκατάσταση κέντρων αποτέφρωσης, ουσιαστικά υπονοώντας, ότι όποιος επιμένει στην παράδοση της ταφής, θα συνεχίσει να υφίσταται απαξιωτική μεταχείριση. Μεθοδολογία ακρωτηριασμού δηλαδή, αντί θεραπείας του προβλήματος, που διαιωνίζεται εκβιαστικά υπέρ της αποτέφρωσης, ώστε η τελευταία να διαφημίζεται ως δήθεν αξιοπρεπής για τον νεκρό και λιγότερο δαπανηρή ή μακάβρια για τους οικείους. Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνοντας μέριμνα για τον ορθόδοξο Λαό, η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε την σύσταση Επιτροπής, η οποία θα υποβάλλει σχετική εισήγηση, ώστε να υπάρξει διαβούλευση της Εκκλησίας με τους αρμόδιους κρατικούς και αυτοδιοικητικούς φορείς.
Επίσης η Δ.Ι.Σ. ασχολήθηκε με τρέχοντα υπηρεσιακά θέματα.
Μετά το πέρας της Συνεδρίας, οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, Καστορίας κ. Σεραφείμ και Σερρών και Νιγρίτης κ. Θεολόγος, καθώς και ο Ειδικός Νομικός Σύμβουλος της Ιεράς Συνόδου κ. Θεόδωρος Παπαγεωργίου θα επισκεφθούν τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Νικόλαο Φίλη, για να του επιδώσουν επιστολή περιέχουσα την απόφαση της Ιεράς Συνόδου σχετικά με την διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών, η οποία υιοθέτησε την εισήγηση και την πρόταση του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου.
Κατά την σημερινή Συνεδρία:
Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος επικύρωσε τα Πρακτικά της προηγουμένης Συνεδρίας.
Ακολούθως ασχολήθηκε με το εκκρεμές νομοσχέδιο με τίτλο «Μέτρα για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις», κατά το άρθρο 21 του οποίου καθένας μπορεί να επιλέξει, μεταξύ άλλων, τον «τύπο τελετής της κηδείας» του και η δήλωση αυτή είναι υποχρεωτική για όλα τα όργανα ή υπηρεσίες «που επιμελούνται της ταφής του νεκρού», αρκεί να μην προσκρούει σε «κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη». Με την παραπάνω γενική διατύπωση παραβιάζεται η θρησκευτική ελευθερία της ορθόδοξης Εκκλησίας, οι ιερείς της οποίας δεν μπορούν διά νόμου να υποχρεωθούν να τελέσουν εξόδιο ακολουθία, εάν κάποιος ζήτησε θρησκευτική κηδεία, αλλά με την ίδια ή άλλη δήλωση είχε επιλέξει την αποτέφρωση της σoρού του.
Υπενθυμίζεται ότι κατά την σύγχρονη διαδικασία της κατ’ ευφημισμόν «αποτεφρώσεως» μετά την καύση της σoρού σε κλίβανο, ο ανθρώπινος σκελετός ρίχνεται σε ηλεκτρικό σπαστήρα (μίξερ, cremulator), θρυμματίζεται και μετατρέπεται σε σκόνη. Η Ιερά Σύνοδος αρνείται ότι είναι αξιοπρεπές για τον νεκρό να καεί σε κλίβανο και να θρυμματισθεί σε μίξερ και δεν διακρίνει ιδιαίτερες διαφορές της σύγχρονης «αποτέφρωσης νεκρών» και της «διαδικασίας ανακύκλωσης απορριμμάτων». Η Εκκλησία θεωρεί το ανθρώπινο σώμα ως ναό του Αγίου Πνεύματος (Α’ Κορ. 6,19) στοιχείο της υποστάσεως του ανθρώπου, που έχει πλασθεί κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού (Γεν. 1,24) και για τον λόγο αυτό η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση αντιμετωπίζει το νεκρό σώμα όχι ως «στερεό απόβλητο», όπως οι απολογητές της αποτέφρωσης, αλλά το περιβάλλει με σεβασμό και τιμή ως έκφραση αγάπης προς το κεκοιμημένο μέλος Της.
Δυστυχώς ορισμένοι Δήμοι αντί να αντιμετωπίσουν την λειτουργική κατάσταση των κορεσμένων ή προβληματικών κοιμητηρίων τους, σπεύδουν να δηλώσουν έτοιμοι για δαπάνες αγοράς οικοπέδων και εξοπλισμού για την εγκατάσταση κέντρων αποτέφρωσης, ουσιαστικά υπονοώντας, ότι όποιος επιμένει στην παράδοση της ταφής, θα συνεχίσει να υφίσταται απαξιωτική μεταχείριση. Μεθοδολογία ακρωτηριασμού δηλαδή, αντί θεραπείας του προβλήματος, που διαιωνίζεται εκβιαστικά υπέρ της αποτέφρωσης, ώστε η τελευταία να διαφημίζεται ως δήθεν αξιοπρεπής για τον νεκρό και λιγότερο δαπανηρή ή μακάβρια για τους οικείους. Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνοντας μέριμνα για τον ορθόδοξο Λαό, η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε την σύσταση Επιτροπής, η οποία θα υποβάλλει σχετική εισήγηση, ώστε να υπάρξει διαβούλευση της Εκκλησίας με τους αρμόδιους κρατικούς και αυτοδιοικητικούς φορείς.
Επίσης η Δ.Ι.Σ. ασχολήθηκε με τρέχοντα υπηρεσιακά θέματα.
Μετά το πέρας της Συνεδρίας, οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, Καστορίας κ. Σεραφείμ και Σερρών και Νιγρίτης κ. Θεολόγος, καθώς και ο Ειδικός Νομικός Σύμβουλος της Ιεράς Συνόδου κ. Θεόδωρος Παπαγεωργίου θα επισκεφθούν τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Νικόλαο Φίλη, για να του επιδώσουν επιστολή περιέχουσα την απόφαση της Ιεράς Συνόδου σχετικά με την διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών, η οποία υιοθέτησε την εισήγηση και την πρόταση του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου.
Εκ της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου