Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΜΑΧΩΝ ΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΟΝΑΧΟΥΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ!
Η Επανάσταση του 1821 άρχισε στην Αγία Λαύρα και ολοκληρώθηκε στο Μέγα Σπήκαιο κ;ατά το έτος 1827!
Η Επανάσταση του 1821 άρχισε στην Αγία Λαύρα και ολοκληρώθηκε στο Μέγα Σπήκαιο κ;ατά το έτος 1827!
Στις 24 Ιουνίου του 1827 δόθηκε η περιώνυμος Μάχη του Μεγάλου Σπηλαίου, δηλ η μάχη των Μοναχών του Μεγάλου Σπηλαίου εναντίον του Ιμβραήμ Πασά, ο οποίος είχε στρατοπεδεύσει απέναντι από την ιστορική Μονή και με επιστολή του είχε καλέσει τους Μοναχούς να παραδοθούν, για να μη έχουν απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό.
Οι Μοναχοί απάντησαν, ότι η συνείδησή τους και η ιστορία τους δεν τους επιτρέπουν να παραδοθούν. Είναι αποφασισμένοι να πολεμήσουν! Και πολέμησαν! Έδωσαν την περίφημη Μάχη του Μεγάλου Σπηλαίου! Η Μάχη εκείνη ήταν οριακή, επειδή μ’ αυτήν οριστικοποιήθηκε η ελευθερία μας. Ήταν η τελευταία μεγάλη Μάχη των σκλαβωμένων Ελλήνων κατά του τούρκου Κατακτητή.
Προ της Μάχης εκείνης έγινε ανταλλαγή επιστολών μεταξύ του Πασά και του Ηγουμένου της Μονής. Η αλληλογραφία εκείνη ευτυχώς διασώθηκε. Αποτελεί μνημειώδη απόδειξη του ρόλου της Εκκλησίας και μάλιστα των Μονών μας και των Μοναχών στην απελευθέρωση του Γένους! Η αλληλογραφία εκείνη διασώθηκε! Δημοσιεύεται στο Λεύκωμα «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ», σελ. 30-31), έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεώς μας. Όσοι ενδιαφέρονται ας το ζητήσουν από το Βιβλιοπωλείο μας ( τηλ. 26910 29333).
Κάθε χρόνο στην ιστορική Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου ενθυμούμεθα το μεγάλο αυτό γεγονός, η δε «Παγκαλαβρυτινή Ένωσις» παρίσταται και τιμά την επέτειο.
Προχθές Κυριακή 21 Ιουνίου συναχθήκαμε και πάλι εκεί, τελέσαμε Μνημόσυνο των πεσόντων και ακούσαμε τον κ. Αθανάσιο Χρονόπουλο, Πρόεδρο του Συλλόγου Καλαβρυτινών Πειραιώς να εκφωνεί τον Πανηγυρικό της Ημέρας. Ευχαριστούμε τον κ. Χρονόπουλο για την παραχώρηση του κειμένου και τον συγχαίρουμε για την μεγάλη προσφορά του.
Ανάμεσα στα άλλα ετέθη και το θέμα της ανεγέρσεως ενός Μνημείου, για να υπενθυμίζει το γεγονός, ίσως-ίσως και ενός ανδριάντα. Ίδωμεν.
Σήμερα δημοσιεύουμε τον Πανηγυρικό Λόγο, από τον οποίο πολλά θα μάθετε γι΄ αυτή την περιώνυμη Μάχη.
+ Ο ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ & ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ
23 Ιουνίου 2009
Οι Μοναχοί απάντησαν, ότι η συνείδησή τους και η ιστορία τους δεν τους επιτρέπουν να παραδοθούν. Είναι αποφασισμένοι να πολεμήσουν! Και πολέμησαν! Έδωσαν την περίφημη Μάχη του Μεγάλου Σπηλαίου! Η Μάχη εκείνη ήταν οριακή, επειδή μ’ αυτήν οριστικοποιήθηκε η ελευθερία μας. Ήταν η τελευταία μεγάλη Μάχη των σκλαβωμένων Ελλήνων κατά του τούρκου Κατακτητή.
Προ της Μάχης εκείνης έγινε ανταλλαγή επιστολών μεταξύ του Πασά και του Ηγουμένου της Μονής. Η αλληλογραφία εκείνη ευτυχώς διασώθηκε. Αποτελεί μνημειώδη απόδειξη του ρόλου της Εκκλησίας και μάλιστα των Μονών μας και των Μοναχών στην απελευθέρωση του Γένους! Η αλληλογραφία εκείνη διασώθηκε! Δημοσιεύεται στο Λεύκωμα «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ», σελ. 30-31), έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεώς μας. Όσοι ενδιαφέρονται ας το ζητήσουν από το Βιβλιοπωλείο μας ( τηλ. 26910 29333).
Κάθε χρόνο στην ιστορική Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου ενθυμούμεθα το μεγάλο αυτό γεγονός, η δε «Παγκαλαβρυτινή Ένωσις» παρίσταται και τιμά την επέτειο.
Προχθές Κυριακή 21 Ιουνίου συναχθήκαμε και πάλι εκεί, τελέσαμε Μνημόσυνο των πεσόντων και ακούσαμε τον κ. Αθανάσιο Χρονόπουλο, Πρόεδρο του Συλλόγου Καλαβρυτινών Πειραιώς να εκφωνεί τον Πανηγυρικό της Ημέρας. Ευχαριστούμε τον κ. Χρονόπουλο για την παραχώρηση του κειμένου και τον συγχαίρουμε για την μεγάλη προσφορά του.
Ανάμεσα στα άλλα ετέθη και το θέμα της ανεγέρσεως ενός Μνημείου, για να υπενθυμίζει το γεγονός, ίσως-ίσως και ενός ανδριάντα. Ίδωμεν.
Σήμερα δημοσιεύουμε τον Πανηγυρικό Λόγο, από τον οποίο πολλά θα μάθετε γι΄ αυτή την περιώνυμη Μάχη.
+ Ο ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ & ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ
23 Ιουνίου 2009
******************
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
ΣΤΟ ΜΕΓΑ ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΙΜΠΡΑΗΜ
ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ
Από το 1968 και μετέπειτα, δηλαδή επί 41 χρόνια συνεχώς, τα εκάστοτε Διοικητικά Συμβούλια της Παγκαλαβρυτινής Ενώσεως, βραβευθείσης υπό της Ακαδημίας Αθηνών, γιορτάζουν την επέτειο της νικηφόρου μάχης των μοναχών και των άλλων Ελλήνων αγωνιστών κατά των ορδών του Ιμπραήμ, που έλαβε χώρα στον ιερό αυτό τόπο την 24η Ιουνίου 1827.
Εκατόν ογδόντα δύο χρόνια έχουν περάσει από εκείνο το συγκλονιστικό και ένδοξο καλοκαίρι του 1827, όπου η Αχαΐα, τα Καλάβρυτα και η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου έδιναν των υπέρ πάντων αγώνα. Όπως στις 25 Μαρτίου του 1821 από τον άλλο φάρο της Ορθοδοξίας, την Αγία Λαύρα, με πρώτο τον κλήρο εδίδετο « θεία βουλήσει» το σύνθημα της εξέγερσης κατά των Οθωμανών με το «Ελευθερία ή θάνατος», έτσι και την 24η Ιουνίου, θεία βούληση επιτάσσει, το Μέγα Σπήλαιο, οι Μοναχοί του και οι άλλοι αγωνιστές, να διαφυλάξουν και να διατηρήσουν ό,τι μέσα σε 6 χρόνια το Γένος είχε επιτύχει, γνωρίζοντας ότι, εάν αυτοί πέσουν, η επανάσταση ουσιαστικά τελειώνει και αυτό το βάρος ήτο πολύ μεγάλο.
Εξεγείρονται οι εθνικές και θρησκευτικές συνειδήσεις. Στην ευρύτερη Αχαΐα συναντάμε τις τελευταίες μεγάλες μάχες του απελευθερωτικού Αγώνα των Ελλήνων, που όλες τους έχουν επάνω τη σφραγίδα και την υπογραφή της Ελευθερίας. Σ' αυτά εδώ τα μέρη χτυπάει η αγωνιώδης καρδιά της Επανάστασης, σε ρυθμούς σύνθετους, γεμάτους εκρηκτικές αναλαμπές και διεγέρσεις.
Εδώ βρίσκονται συγκεντρωμένοι, το καλοκαίρι του 1827: ο Αρχιστράτηγος Ριχάρδος Τζωρτζ, ο Γενικός Αρχηγός του πολέμου Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, δεκάδες στρατηγοί, πλήθος οπλαρχηγοί κι όλοι μαζί συντονίζουν την «τελευταία πράξη» ενός περίλαμπρου νεοελληνικού έπους. Βρισκόμαστε στην εποχή που ο Ιμπραήμ και οι συνεργάτες του, έχουν σχεδόν εκμηδενίσει τον «απελευθερωτικό βίο των Ελλήνων κι όλες τις έως τότε ένδοξες στιγμές του». Το Μεσολόγγι, η Ρούμελη, η Αθήνα, έχουν υποταχθεί στα χέρια των εχθρών. Κι ο πολυβασανισμένος Μοριάς διχάζει τις προθέσεις του, αφού πολλοί έχουν υποστεί, το «άτιμο μίασμα του Τουρκοπροσκυνήματος».
Είναι μια εποχή τυραννισμένη και βασανισμένη. Η κεντρική εξουσία, με τη λεγόμενη «Αντικυβερνητική Επιτροπή», πρόεδρος της οποίας είναι ο εκ Κερπινής Καλαβρύτων Ανδρέας Ζαΐμης, κάνει ότι μπορεί ν' αντεπεξέλθει στις αντίξοες συνθήκες, στις οποίες έχει περιπέσει η Επανάσταση των Ελλήνων, μετά από τις αλλεπάλληλες εμφύλιες παρεκτροπές και τις πολεμικές ήττες από τον επαγγελματικό στρατό του Αιγυπτίου Ιμπραήμ πασά.
Μέσα σ' αυτές τις δραματικές στιγμές του Ελληνισμού, η Αχαΐα στέλνει το τελεσφόρο επίγραμμα: «Μολών Λαβέ» σ' όλους τους υποχθόνιους εχθρούς, του ανθρώπινου πολιτισμού. Ορθώνει το προαιώνιο ανάστημά της, ανατρέποντας όλη την έως τότε αρνητική εξέλιξη των πολεμικών και πολιτιστικών πραγμάτων των Ελλήνων. Αρχίζοντας μια σειρά από ένδοξες μάχες, που όλες τους σηματοδοτούν ένα ευδιάκριτο σκηνικό σύμπλεγμα Ιστορίας, καταπλήσσουν και πάλι τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Οι ήρωες μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου και οι λαϊκοί έδωσαν μάχη σώμα με σώμα. Από στρατιώτες του Χριστού έγιναν στρατιώτες της Πατρίδος. Από εκεί ψηλά, στον Ψηλό Σταυρό, πολεμώντας εκτός των τειχών της Μονής χάρισαν τη νίκη στην πατρίδα, στην ανέφελο χώρα των ιδεών, στην κρινόσπαρτη χώρα των ηρώων.
Για να κατανοήσουμε τη σπουδαιότητα της εδώ νικηφόρου μάχης των Ελλήνων κατά του πολυάριθμου και άρτια οργανωμένου στρατού του Ιμπραήμ, πρέπει να δούμε σε γενικές γραμμές την κατάσταση που επικρατούσε στην επαναστατημένη Ελλάδα κατά το 1827.
Από το 1823 είχε εισχωρήσει στις ψυχές των Ελλήνων οπλαρχηγών και πολιτικών η διχόνοια. Οι προσωπικές φιλοδοξίες των ηγετών είχαν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στον επαναστατικό και αγωνιζόμενο Ελληνισμό.
Το 1823 οι εμφύλιες διαμάχες είχαν μείνει στο πολιτικό και λεκτικό επίπεδο. Από το 1824 όμως οι πολιτικές και άλλες διαφορές μεταξύ των στρατιωτικών και πολιτικών είχαν διχάσει το λαό και κατέληξαν σε ένοπλες συγκρούσεις. Το Μάρτιο του 1824 ο Σουλτάνος απογοητευμένος από τις επιτυχίες των Ελλήνων, ζήτησε τη βοήθεια του Πασά της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή για να καταπνίξει την Επανάσταση.
Ο Μεχμέτ Αλή ανέθεσε την επιχείρηση στο γιο του τον Ιμπραήμ, ο οποίος στις αρχές του 1825 αποβιβάσθηκε στην Πελοπόννησο με πολυάριθμο και άριστα εκπαιδευμένο στρατό. Ο Κολοκοτρώνης, παρά τις πείσμονες προσπάθειες, δεν μπόρεσε να ανακόψει την προέλαση του Ιμπραήμ. Όλες οι πόλεις της Πελοποννήσου, εκτός του Ναυπλίου, έπεσαν στα χέρια του. Ο Ιμπραήμ είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος. Κατέστρεφε τα πάντα στο πέρασμά του και οι κάτοικοι των περιοχών από τις οποίες περνούσε έτρεχαν στα βουνά για να σωθούν.
Την 4η Μαΐου 1826 ο Ιμπραήμ έκαψε την Αγία Λαύρα και τα Καλάβρυτα. Την 5η Μαΐου 1826 στο Χελμό εφονεύθησαν 300 Έλληνες αγωνιστές, 300 αιχμαλωτίστηκαν από τους αραπάδες του Ιμπραήμ και 600 γυναίκες και άνδρες έπεσαν σε βάραθρο στο Καστράκι του Χελμού (Νέο Ζάλογγο) για να μην πέσουν στα χέρια των αραπάδων.
Ο Ιμπραήμ δεν μπορούσε να δεχθεί ότι η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου θα έμενε ελεύθερη και απάτητη από τα στρατεύματά του. Το 1826 είχε επιχειρήσει να εξαναγκάσει τους μοναχούς χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το 1827 πήρε τη μεγάλη απόφαση να καταλάβει το Μέγα Σπήλαιο μέσα στο οποίο είχαν βρει καταφύγιο και προστασία πολλές οικογένειες.
Στις 19 Ιουνίου απέστειλε επιστολή στους Μοναχούς τάζοντάς τους πολλά χαρίσματα και τιμές, αν παραδίδονταν και τον προσκυνούσαν.
Οι πατέρες της Μονής του απήντησαν αμέσως με τον ίδιο απεσταλμένο πως ερχόμενοι στο μοναστήρι να γίνουν καλόγεροι είχαν ήδη τον εαυτό τους αποθαμένο και δε σκέφτονταν το θάνατο.
Ο Ιμπραήμ πιστεύοντας ότι οι μοναχοί θα υποκύψουν, έστειλε στις 21 Ιουνίου δεύτερη επιστολή, η οποία σώζεται στο αρχείο της Μονής. Αναφέρει ότι έχει έρθει στον κάμπο των Καλαβρύτων με μεγάλη προετοιμασία για την πολιορκία του μοναστηριού και ζήτησε να του απαντήσουν.
Στην απάντησή τους οι ήρως μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου του γνωστοποίησαν ότι είναι ορκισμένοι στην πίστη τους, ή να ελευθερωθούν ή να πεθάνουν και δεν γίνεται να χαλάσει ο Ιερός Όρκος της Πατρίδας. Τον συμβούλεψαν δε να πολεμήσει σε άλλα μέρη, γιατί αν πολεμήσει το μοναστήρι και νικήσει δεν είναι μεγάλο κακό γιατί θα νικήσει παπάδες. Αν όμως νικηθεί, θα είναι ντροπή του και οι Έλληνες θα ενθαρρυνθούν και θα τον κυνηγούν παντού. Παράλληλα, οι μοναχοί ειδοποίησαν τον Κολοκοτρώνη που βρισκόταν την ημέρα εκείνη στη Βόχα της Κορινθίας και του ζήτησαν ενισχύσεις.
Ο περήφανος Γέρος του Μοριά διέταξε τον υπασπιστή του Φωτάκο να μεταβεί με 100 άνδρες στη Μονή και το Νικόλαο Πετμεζά να ενισχύσει τους μοναχούς με τους άνδρες του.
Την παραμονή της μάχης ο Ιμπραήμ με πολλούς ιππείς και πεζούς ήρθε απέναντι από τη Μονή και κατόπτευσε τους προμαχώνες και τις απόκρημνες θέσεις του Μοναστηριού. Το πρωί της 24ης Ιουνίου οι υπερασπιστές της Μονής με αρχηγό το Νικόλαο Πετμεζά είδαν τους Τούρκους να έχουν λάβει θέσεις μάχης. Ο Ιμπραήμ επιτέθηκε σε πολλά σημεία κατά του Μεγάλου Σπηλαίου με μεγάλη στρατιωτική δύναμη.
Η άμυνα υπήρξε πεισματώδης. Οι μοναχοί και οι άλλοι Έλληνες πολεμιστές απέκρουσαν τις επιθέσεις των ορδών του Ιμπραήμ. Η μάχη διεξήχθη σώμα με σώμα με πολύ πείσμα και από τις δύο πλευρές.
« Της Ρωμιοσύνης σταυραϊτοί, ελπίδα και καμάρι και με πρωτόφαντη ορμή θα πέσουν στους οχθρούς μας » όπως λέγει και ο ποιητής .
Όλα τα είχε υπολογίσει ο Ιμπραήμ, εκτός από τη δύναμη της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστού Λουκά, την πίστη των μοναχών και των λοιπών Ελλήνων, που εμάχοντο «για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία».
Από τους 7.000 πεζούς και 2.000 ιππείς του Ιμπραήμ οι απόκρημνες πλαγιές της Μονής γέμισαν με εξακόσιους πενήντα νεκρούς ενώ από τους 600 Έλληνες αγωνιστές πέθαναν δύο γενναίοι καπετάνιοι:ο Σαρδελιάνος σκοτώθηκε και ο Μέλλιος πέθανε από ασθένεια ενώ τραυματίστηκαν τρεις άλλοι. Ο Ιμπραήμ τη νύχτα νικημένος και ντροπιασμένος απέσυρε τις δυνάμεις του και αναχώρησε το πρωί για την Τριπολιτσά λεηλατώντας τα πάντα στο διάβα του.
Η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, το κάστρο αυτό της Ορθοδοξίας στις 24 Ιουνίου 1827 χάρισε τη νίκη και στερέωσε την ελευθερία, ξαναζωντάνεψε τις ελπίδες και αναπτέρωσε το πεσμένο ηθικό των Ελλήνων. Η υπέροχη αυτή νίκη των μοναχών δείχνει την προσφορά της Εκκλησίας στον αγώνα του 1821. Είναι οι ήρωες της πίστεως και της Πατρίδος. Η Εκκλησία του Χριστού, η μεγάλη μητέρα του Έθνους μας, δεν έλειψε και δεν απουσίασε ποτέ, όταν η πατρίδα χρειάστηκε τη βοήθειά της. Η προσφορά σε αίμα και θυσίες ήταν μεγάλη. Το τιμημένο ράσο στη διάρκεια της δουλείας των 400 χρόνων και της εθνεγερσίας του 1821 στάθηκε όρθιο και συνεχίζει τούτο και κατά τους νεότερους χρόνους.
Στο σημείο αυτό, θέλω να τονίσω, ως πρόεδρος του Συλλόγου των Καλαβρυτινών Πειραιώς, ότι ο Σύλλογος, τοποθέτησε με δαπάνες του και με τις ευλογίες του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου κ.κ. Αμβροσίου και του ηγουμενοσυμβουλίου της Αγίας Λαύρας και με τη συμπαράσταση του Δήμου Καλαβρύτων και όλου του τοπικού τύπου, ιδιαίτερα δε της «ΦΩΝΗΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ», τοποθέτησε στην Ιερά Μονή τον Ανδριάντα του Εθνεγέρτη Παλαιών Πατρών Γερμανού, όπως και στον Πειραιά, ως απότιση φόρου τιμής στο Γενναίο Ιεράρχη, καλύπτοντας έτσι το ιστορικό, θρησκευτικό και εθνικό κενό που υπήρχε μετά το 1821. Σήμερα από το βήμα αυτό προτείνουμε, όπως η Παγκαλαβρυτινή Ένωση, που εκπροσωπεί όλους τους Καλαβρυτινούς, συνεπικουρούμενη και από το Σύλλογο Καλαβρυτινών Πειραιώς σε συνεργασία με την Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, να ανεγείρουμε κάποιο μνημείο σε ανάμνηση της νίκης κατά του Ιμπραήμ.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να επαναλάβω το λεχθέν ότι από την Αγία Λαύρα Καλαβρύτων και τους καλογέρους άρχισε η επανάσταση του 1821, στο δε Μέγα Σπήλαιο και από τους καλογέρους ουσιαστικά εσφραγίσθη ο νικηφόρος αγώνας. Δύο μοναστήρια, δύο παράτολμες ενέργειες ,δύο αντιστάσεις έφεραν τη νίκη και την ελευθερία: η μία στην αρχή, η άλλη στο τέλος. Είθε, η χάρις της Αποστολικής και Θαυματουργής εικόνας της Παναγίας, ας οδηγεί το Έθνος, ως και εμάς για να είμεθα πάντοτε όρθιοι και πιστοί αγωνιστές του Χριστού και της Ελλάδος».
Στην δε Παγκαλαβρυτινή Ένωση και ιδιαίτερα στον τέως πρόεδρό της κο Παπαϊωάννου, αναγνωρισθέντα από το σύνολο των Καλαβρυτινών και επαξίως τιμηθέντα από την Παγκαλαβρυτινή Ένωση, ως και στον σεβαστό μας Λυκειάρχη, κο Σπυρίδωνα Πολυδώρου, τέως Γενικού Γραμματέα της Παγκαλαβρυτινής Ενώσεως και συνεργάτη του κου Προέδρου, επί των ημερών των οποίων ξεκίνησε και συνεχίσθη η εορτή και του δυναμικού κου Γ. Κοσμά, Δικηγόρου, που τον διεδέχθη φέτος, θέλω να τους συγχαρώ για την ωραία αυτή εθνική, θρησκευτική και ιστορική εορτή που κάνουν. Εύχομαι ακόμα ο Θεός να τους χαρίζει υγεία και μακροημέρευση για να συνεχίσουν μαζί με το Διοικητικό Συμβούλιο της Παγκαλαβρυτινής Ένωσης και όλους εμάς την ωραία αυτή εκδήλωση. Σας ευχαριστώ.
Μέγα Σπήλαιο 21/6/09
Ο Ομιλητής
Αθανάσιος Χρονόπουλος
Πρόεδρος Συλλόγου Καλαβρυτινών Πειραιώς
«Η Αγία Λαύρα»
Επίτιμος Γενικός Δ/ντής Υπουργείου Ανάπτυξης
ΣΤΟ ΜΕΓΑ ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΙΜΠΡΑΗΜ
ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ
Από το 1968 και μετέπειτα, δηλαδή επί 41 χρόνια συνεχώς, τα εκάστοτε Διοικητικά Συμβούλια της Παγκαλαβρυτινής Ενώσεως, βραβευθείσης υπό της Ακαδημίας Αθηνών, γιορτάζουν την επέτειο της νικηφόρου μάχης των μοναχών και των άλλων Ελλήνων αγωνιστών κατά των ορδών του Ιμπραήμ, που έλαβε χώρα στον ιερό αυτό τόπο την 24η Ιουνίου 1827.
Εκατόν ογδόντα δύο χρόνια έχουν περάσει από εκείνο το συγκλονιστικό και ένδοξο καλοκαίρι του 1827, όπου η Αχαΐα, τα Καλάβρυτα και η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου έδιναν των υπέρ πάντων αγώνα. Όπως στις 25 Μαρτίου του 1821 από τον άλλο φάρο της Ορθοδοξίας, την Αγία Λαύρα, με πρώτο τον κλήρο εδίδετο « θεία βουλήσει» το σύνθημα της εξέγερσης κατά των Οθωμανών με το «Ελευθερία ή θάνατος», έτσι και την 24η Ιουνίου, θεία βούληση επιτάσσει, το Μέγα Σπήλαιο, οι Μοναχοί του και οι άλλοι αγωνιστές, να διαφυλάξουν και να διατηρήσουν ό,τι μέσα σε 6 χρόνια το Γένος είχε επιτύχει, γνωρίζοντας ότι, εάν αυτοί πέσουν, η επανάσταση ουσιαστικά τελειώνει και αυτό το βάρος ήτο πολύ μεγάλο.
Εξεγείρονται οι εθνικές και θρησκευτικές συνειδήσεις. Στην ευρύτερη Αχαΐα συναντάμε τις τελευταίες μεγάλες μάχες του απελευθερωτικού Αγώνα των Ελλήνων, που όλες τους έχουν επάνω τη σφραγίδα και την υπογραφή της Ελευθερίας. Σ' αυτά εδώ τα μέρη χτυπάει η αγωνιώδης καρδιά της Επανάστασης, σε ρυθμούς σύνθετους, γεμάτους εκρηκτικές αναλαμπές και διεγέρσεις.
Εδώ βρίσκονται συγκεντρωμένοι, το καλοκαίρι του 1827: ο Αρχιστράτηγος Ριχάρδος Τζωρτζ, ο Γενικός Αρχηγός του πολέμου Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, δεκάδες στρατηγοί, πλήθος οπλαρχηγοί κι όλοι μαζί συντονίζουν την «τελευταία πράξη» ενός περίλαμπρου νεοελληνικού έπους. Βρισκόμαστε στην εποχή που ο Ιμπραήμ και οι συνεργάτες του, έχουν σχεδόν εκμηδενίσει τον «απελευθερωτικό βίο των Ελλήνων κι όλες τις έως τότε ένδοξες στιγμές του». Το Μεσολόγγι, η Ρούμελη, η Αθήνα, έχουν υποταχθεί στα χέρια των εχθρών. Κι ο πολυβασανισμένος Μοριάς διχάζει τις προθέσεις του, αφού πολλοί έχουν υποστεί, το «άτιμο μίασμα του Τουρκοπροσκυνήματος».
Είναι μια εποχή τυραννισμένη και βασανισμένη. Η κεντρική εξουσία, με τη λεγόμενη «Αντικυβερνητική Επιτροπή», πρόεδρος της οποίας είναι ο εκ Κερπινής Καλαβρύτων Ανδρέας Ζαΐμης, κάνει ότι μπορεί ν' αντεπεξέλθει στις αντίξοες συνθήκες, στις οποίες έχει περιπέσει η Επανάσταση των Ελλήνων, μετά από τις αλλεπάλληλες εμφύλιες παρεκτροπές και τις πολεμικές ήττες από τον επαγγελματικό στρατό του Αιγυπτίου Ιμπραήμ πασά.
Μέσα σ' αυτές τις δραματικές στιγμές του Ελληνισμού, η Αχαΐα στέλνει το τελεσφόρο επίγραμμα: «Μολών Λαβέ» σ' όλους τους υποχθόνιους εχθρούς, του ανθρώπινου πολιτισμού. Ορθώνει το προαιώνιο ανάστημά της, ανατρέποντας όλη την έως τότε αρνητική εξέλιξη των πολεμικών και πολιτιστικών πραγμάτων των Ελλήνων. Αρχίζοντας μια σειρά από ένδοξες μάχες, που όλες τους σηματοδοτούν ένα ευδιάκριτο σκηνικό σύμπλεγμα Ιστορίας, καταπλήσσουν και πάλι τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Οι ήρωες μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου και οι λαϊκοί έδωσαν μάχη σώμα με σώμα. Από στρατιώτες του Χριστού έγιναν στρατιώτες της Πατρίδος. Από εκεί ψηλά, στον Ψηλό Σταυρό, πολεμώντας εκτός των τειχών της Μονής χάρισαν τη νίκη στην πατρίδα, στην ανέφελο χώρα των ιδεών, στην κρινόσπαρτη χώρα των ηρώων.
Για να κατανοήσουμε τη σπουδαιότητα της εδώ νικηφόρου μάχης των Ελλήνων κατά του πολυάριθμου και άρτια οργανωμένου στρατού του Ιμπραήμ, πρέπει να δούμε σε γενικές γραμμές την κατάσταση που επικρατούσε στην επαναστατημένη Ελλάδα κατά το 1827.
Από το 1823 είχε εισχωρήσει στις ψυχές των Ελλήνων οπλαρχηγών και πολιτικών η διχόνοια. Οι προσωπικές φιλοδοξίες των ηγετών είχαν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στον επαναστατικό και αγωνιζόμενο Ελληνισμό.
Το 1823 οι εμφύλιες διαμάχες είχαν μείνει στο πολιτικό και λεκτικό επίπεδο. Από το 1824 όμως οι πολιτικές και άλλες διαφορές μεταξύ των στρατιωτικών και πολιτικών είχαν διχάσει το λαό και κατέληξαν σε ένοπλες συγκρούσεις. Το Μάρτιο του 1824 ο Σουλτάνος απογοητευμένος από τις επιτυχίες των Ελλήνων, ζήτησε τη βοήθεια του Πασά της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή για να καταπνίξει την Επανάσταση.
Ο Μεχμέτ Αλή ανέθεσε την επιχείρηση στο γιο του τον Ιμπραήμ, ο οποίος στις αρχές του 1825 αποβιβάσθηκε στην Πελοπόννησο με πολυάριθμο και άριστα εκπαιδευμένο στρατό. Ο Κολοκοτρώνης, παρά τις πείσμονες προσπάθειες, δεν μπόρεσε να ανακόψει την προέλαση του Ιμπραήμ. Όλες οι πόλεις της Πελοποννήσου, εκτός του Ναυπλίου, έπεσαν στα χέρια του. Ο Ιμπραήμ είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος. Κατέστρεφε τα πάντα στο πέρασμά του και οι κάτοικοι των περιοχών από τις οποίες περνούσε έτρεχαν στα βουνά για να σωθούν.
Την 4η Μαΐου 1826 ο Ιμπραήμ έκαψε την Αγία Λαύρα και τα Καλάβρυτα. Την 5η Μαΐου 1826 στο Χελμό εφονεύθησαν 300 Έλληνες αγωνιστές, 300 αιχμαλωτίστηκαν από τους αραπάδες του Ιμπραήμ και 600 γυναίκες και άνδρες έπεσαν σε βάραθρο στο Καστράκι του Χελμού (Νέο Ζάλογγο) για να μην πέσουν στα χέρια των αραπάδων.
Ο Ιμπραήμ δεν μπορούσε να δεχθεί ότι η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου θα έμενε ελεύθερη και απάτητη από τα στρατεύματά του. Το 1826 είχε επιχειρήσει να εξαναγκάσει τους μοναχούς χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το 1827 πήρε τη μεγάλη απόφαση να καταλάβει το Μέγα Σπήλαιο μέσα στο οποίο είχαν βρει καταφύγιο και προστασία πολλές οικογένειες.
Στις 19 Ιουνίου απέστειλε επιστολή στους Μοναχούς τάζοντάς τους πολλά χαρίσματα και τιμές, αν παραδίδονταν και τον προσκυνούσαν.
Οι πατέρες της Μονής του απήντησαν αμέσως με τον ίδιο απεσταλμένο πως ερχόμενοι στο μοναστήρι να γίνουν καλόγεροι είχαν ήδη τον εαυτό τους αποθαμένο και δε σκέφτονταν το θάνατο.
Ο Ιμπραήμ πιστεύοντας ότι οι μοναχοί θα υποκύψουν, έστειλε στις 21 Ιουνίου δεύτερη επιστολή, η οποία σώζεται στο αρχείο της Μονής. Αναφέρει ότι έχει έρθει στον κάμπο των Καλαβρύτων με μεγάλη προετοιμασία για την πολιορκία του μοναστηριού και ζήτησε να του απαντήσουν.
Στην απάντησή τους οι ήρως μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου του γνωστοποίησαν ότι είναι ορκισμένοι στην πίστη τους, ή να ελευθερωθούν ή να πεθάνουν και δεν γίνεται να χαλάσει ο Ιερός Όρκος της Πατρίδας. Τον συμβούλεψαν δε να πολεμήσει σε άλλα μέρη, γιατί αν πολεμήσει το μοναστήρι και νικήσει δεν είναι μεγάλο κακό γιατί θα νικήσει παπάδες. Αν όμως νικηθεί, θα είναι ντροπή του και οι Έλληνες θα ενθαρρυνθούν και θα τον κυνηγούν παντού. Παράλληλα, οι μοναχοί ειδοποίησαν τον Κολοκοτρώνη που βρισκόταν την ημέρα εκείνη στη Βόχα της Κορινθίας και του ζήτησαν ενισχύσεις.
Ο περήφανος Γέρος του Μοριά διέταξε τον υπασπιστή του Φωτάκο να μεταβεί με 100 άνδρες στη Μονή και το Νικόλαο Πετμεζά να ενισχύσει τους μοναχούς με τους άνδρες του.
Την παραμονή της μάχης ο Ιμπραήμ με πολλούς ιππείς και πεζούς ήρθε απέναντι από τη Μονή και κατόπτευσε τους προμαχώνες και τις απόκρημνες θέσεις του Μοναστηριού. Το πρωί της 24ης Ιουνίου οι υπερασπιστές της Μονής με αρχηγό το Νικόλαο Πετμεζά είδαν τους Τούρκους να έχουν λάβει θέσεις μάχης. Ο Ιμπραήμ επιτέθηκε σε πολλά σημεία κατά του Μεγάλου Σπηλαίου με μεγάλη στρατιωτική δύναμη.
Η άμυνα υπήρξε πεισματώδης. Οι μοναχοί και οι άλλοι Έλληνες πολεμιστές απέκρουσαν τις επιθέσεις των ορδών του Ιμπραήμ. Η μάχη διεξήχθη σώμα με σώμα με πολύ πείσμα και από τις δύο πλευρές.
« Της Ρωμιοσύνης σταυραϊτοί, ελπίδα και καμάρι και με πρωτόφαντη ορμή θα πέσουν στους οχθρούς μας » όπως λέγει και ο ποιητής .
Όλα τα είχε υπολογίσει ο Ιμπραήμ, εκτός από τη δύναμη της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστού Λουκά, την πίστη των μοναχών και των λοιπών Ελλήνων, που εμάχοντο «για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία».
Από τους 7.000 πεζούς και 2.000 ιππείς του Ιμπραήμ οι απόκρημνες πλαγιές της Μονής γέμισαν με εξακόσιους πενήντα νεκρούς ενώ από τους 600 Έλληνες αγωνιστές πέθαναν δύο γενναίοι καπετάνιοι:ο Σαρδελιάνος σκοτώθηκε και ο Μέλλιος πέθανε από ασθένεια ενώ τραυματίστηκαν τρεις άλλοι. Ο Ιμπραήμ τη νύχτα νικημένος και ντροπιασμένος απέσυρε τις δυνάμεις του και αναχώρησε το πρωί για την Τριπολιτσά λεηλατώντας τα πάντα στο διάβα του.
Η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, το κάστρο αυτό της Ορθοδοξίας στις 24 Ιουνίου 1827 χάρισε τη νίκη και στερέωσε την ελευθερία, ξαναζωντάνεψε τις ελπίδες και αναπτέρωσε το πεσμένο ηθικό των Ελλήνων. Η υπέροχη αυτή νίκη των μοναχών δείχνει την προσφορά της Εκκλησίας στον αγώνα του 1821. Είναι οι ήρωες της πίστεως και της Πατρίδος. Η Εκκλησία του Χριστού, η μεγάλη μητέρα του Έθνους μας, δεν έλειψε και δεν απουσίασε ποτέ, όταν η πατρίδα χρειάστηκε τη βοήθειά της. Η προσφορά σε αίμα και θυσίες ήταν μεγάλη. Το τιμημένο ράσο στη διάρκεια της δουλείας των 400 χρόνων και της εθνεγερσίας του 1821 στάθηκε όρθιο και συνεχίζει τούτο και κατά τους νεότερους χρόνους.
Στο σημείο αυτό, θέλω να τονίσω, ως πρόεδρος του Συλλόγου των Καλαβρυτινών Πειραιώς, ότι ο Σύλλογος, τοποθέτησε με δαπάνες του και με τις ευλογίες του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου κ.κ. Αμβροσίου και του ηγουμενοσυμβουλίου της Αγίας Λαύρας και με τη συμπαράσταση του Δήμου Καλαβρύτων και όλου του τοπικού τύπου, ιδιαίτερα δε της «ΦΩΝΗΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ», τοποθέτησε στην Ιερά Μονή τον Ανδριάντα του Εθνεγέρτη Παλαιών Πατρών Γερμανού, όπως και στον Πειραιά, ως απότιση φόρου τιμής στο Γενναίο Ιεράρχη, καλύπτοντας έτσι το ιστορικό, θρησκευτικό και εθνικό κενό που υπήρχε μετά το 1821. Σήμερα από το βήμα αυτό προτείνουμε, όπως η Παγκαλαβρυτινή Ένωση, που εκπροσωπεί όλους τους Καλαβρυτινούς, συνεπικουρούμενη και από το Σύλλογο Καλαβρυτινών Πειραιώς σε συνεργασία με την Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, να ανεγείρουμε κάποιο μνημείο σε ανάμνηση της νίκης κατά του Ιμπραήμ.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να επαναλάβω το λεχθέν ότι από την Αγία Λαύρα Καλαβρύτων και τους καλογέρους άρχισε η επανάσταση του 1821, στο δε Μέγα Σπήλαιο και από τους καλογέρους ουσιαστικά εσφραγίσθη ο νικηφόρος αγώνας. Δύο μοναστήρια, δύο παράτολμες ενέργειες ,δύο αντιστάσεις έφεραν τη νίκη και την ελευθερία: η μία στην αρχή, η άλλη στο τέλος. Είθε, η χάρις της Αποστολικής και Θαυματουργής εικόνας της Παναγίας, ας οδηγεί το Έθνος, ως και εμάς για να είμεθα πάντοτε όρθιοι και πιστοί αγωνιστές του Χριστού και της Ελλάδος».
Στην δε Παγκαλαβρυτινή Ένωση και ιδιαίτερα στον τέως πρόεδρό της κο Παπαϊωάννου, αναγνωρισθέντα από το σύνολο των Καλαβρυτινών και επαξίως τιμηθέντα από την Παγκαλαβρυτινή Ένωση, ως και στον σεβαστό μας Λυκειάρχη, κο Σπυρίδωνα Πολυδώρου, τέως Γενικού Γραμματέα της Παγκαλαβρυτινής Ενώσεως και συνεργάτη του κου Προέδρου, επί των ημερών των οποίων ξεκίνησε και συνεχίσθη η εορτή και του δυναμικού κου Γ. Κοσμά, Δικηγόρου, που τον διεδέχθη φέτος, θέλω να τους συγχαρώ για την ωραία αυτή εθνική, θρησκευτική και ιστορική εορτή που κάνουν. Εύχομαι ακόμα ο Θεός να τους χαρίζει υγεία και μακροημέρευση για να συνεχίσουν μαζί με το Διοικητικό Συμβούλιο της Παγκαλαβρυτινής Ένωσης και όλους εμάς την ωραία αυτή εκδήλωση. Σας ευχαριστώ.
Μέγα Σπήλαιο 21/6/09
Ο Ομιλητής
Αθανάσιος Χρονόπουλος
Πρόεδρος Συλλόγου Καλαβρυτινών Πειραιώς
«Η Αγία Λαύρα»
Επίτιμος Γενικός Δ/ντής Υπουργείου Ανάπτυξης