ΑΡΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

21.08.2015

Αργία Κυριακής

 Του Πρωτοπρεσβύτερου π. Χρήστου Τσάκαλου

  Αρχιερατικού Επίτροπου Αιγίου και πρ. Εκπαιδευτικού

Ελάχιστη συμβολή, στον γενικότερο αγώνα να παραμείνει ἡ Κυριακή ημέρα αργίας, αποτελεί το παρόν σύντομο άρθρο.

Η αργία της Κυριακής είναι εντολή του Δημιουργού Θεού. Ο ίδιος ο Θεός δημιουργώντας τον κόσμο και τον άνθρωπο, σύμφωνα με την διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης στο βιβλίο της Γενέσεως, λέγει: «Καί συνετέλεσεν ὁ Θεός ἐν τῇ ἡμέρα τῇ ἕκτῃ τά ἔργα αὐτοῦ, ἅ ἐποίησε, καί κατέπασε τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ ἀπό πάντων τῶν ἔργων, ὧν ἐποίησε. Καί εὐλόγησεν ὁ Θεός τήν ἡμέραν τήν ἑβδόμην καί ἡγίασεν αὐτήν« ὅτι ἐν αὐτῇ κατέπαυσεν ἀπό πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ, ὧν ἄρξατο ὁ Θεός ποιῆσαι» (Γεν. Β΄, 2-3).

Επίσης στο βιβλίο της Εξόδου αναφέρει: «Μνήσθητι τήν ἡμέραν τῶν Σαββάτων ἁγιάζειν αὐτήν. Ἕξ ἡμέρας ἔργᾷ καί ποιήσεις πάντα τά ἔργα σου« τῇ δέ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ σάββατα Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου« οὐ ποιήσεις ἐν αὐτῇ πᾶν ἔργον, σύ καί ὁ υἱός σου καί ἡ θυγάτηρ σου, ὁ παῖς σου καί ἡ παιδίσκη σου, ὁ βοῦς σου καί τό ὑποζύγιόν σου καί πᾶν κτῆνος σου καί ὁ προσήλυτος ὁ παροικῶν ἐν σοί. Ἐν γάρ ἕξ ἡμέραις ἐποίησε Κύριος τόν οὐρανόν καί τήν γῆν καί τήν θάλασσαν καί πάντα τά ἐν αὐτοῖς καί κατέπαυσε τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ« διά τοῦτο εὐλόγησε Κύριος τήν ἡμέρα τήν ἑβδόμην καί ἡγίασεν αὐτήν» (Ἐξ. Κ΄, 8-11).

Ας δούμε βιβλικά λίγο την έννοια της αναπαύσεως και του σαββάτου.

Με βάση το κείμενο της Εξόδου (Κ΄, 8) ο Ισραήλ από τις αρχές της υπάρξεώς του όφειλε «ἁγιάζειν τό σάββατον», να αφιερώνει στον Κύριο μία ημέρα αναπαύσεως για τους κάτωθι βασικούς λόγους:

1.      Η ανάπαυση είναι δείγμα απελευθερώσεως. Οι εργάτες και τα ζώα πρέπει να αναπαύονται, είναι δικαίωμα του ελεύθερου ανθρώπου η ανάπαυση. Ο Ισραήλ θα πρέπει επίσης με την ανάπαυση να ανάγεται στο γεγονός της ελευθερίας του από τα καταναγκαστικά έργα στην Αίγυπτο.

2.      Η ανάπαυση είναι συμμετοχή στην ανάπαυση του Δημιουργού. Ο άνθρωπος που τηρεί το Σάββατο μιμείται τον Θεό, ο οποίος, αφού δημιούργησε ουρανό και γη «κατέπαυσε τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ ἀπό πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ». Η τήρηση της εντολής «σημεῖον ἐστί ἐν Κυρίῳ καί τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ, αἰώνιον» (Εξ. 31, 17 – Γεν. 2, 2). Αν λοιπόν το Σάββατο καθαγιάζει, είναι γιατί ο Θεός το καθαγιάζει. Αναπαύομαι σημαίνει αναδεικνύομαι εικόνα του Θεού: δεν είμαστε δηλαδή μόνο ελεύθεροι, αλλά και υιοί του Θεού.

 3.      Η ανάπαυση είναι και γιορτή. Το Σάββατο δεν έγκειται απλώς στο σταμάτημα της δουλειάς, αλλά στην αφιέρωση των δυνάμεων του ανθρώπου σε μια χαρούμενη δοξολογία του Δημιουργού καί Λυτρωτή.

4.      Η ανάπαυση είναι «Απόλαυση», γιατί όποιος εφαρμόζει την ανάπαυση του σαββάτου «ἔσται πεποιθώς ἐπί Κύριον καί ἀναβιβάσει αὐτόν ἐπί τά ἀγαθά τῆς γῆς» (Ησ. 58, 13 & Εξ.).

Εντολή, λοιπόν, του Θεού η ανάπαυση κατά την ημέρα του σαββάτου.

Το όνομα του σαββάτου σημαίνει αργία που πραγματοποιείται κυρίως για θρησκευτικό σκοπό. Ο άνθρωπος μιμείται, με την εργασία του, την δραστηριότητα του δημιουργού Θεού. Με την αργία της έβδομης ημέρας, μιμείται την ιερά ανάπαυση του Θεού. Έτσι ο Θεός έδωσε στον Ισραήλ το Σάββατο ως σημείο, για να ξέρει ότι ο Θεός αγιάζει τον λαό του (Εξ. Κ΄, 12).

Ερχόμενος ο Ιησούς δεν καταργεί ρητά το νόμο του σαββάτου, κατακρίνει όμως την τυπολατρική αυστηρότητα των Φαρισαίων δασκάλων: «Τό σάββατον διά τόν ἄνθρωπον ἐγένετο, οὐχ ὁ ἄνθρωπος διά τό σάββατον» (Μαρκ. 2, 27).

Οι μαθητές του Ιησού συνέχισαν αρχικά να τηρούν το Σάββατο. Σύντομα όμως, ημέρα λατρείας της Εκκλησίας γίνεται η πρώτη ημέρα της εβδομάδος, η ημέρα της αναστάσεως του Ιησού, ως ημέρα του Κυρίου.

Στην Αποκάλυψη, ο Ιωάννης μιλά για την «Κυριακήν ἡμέραν», «ἐγενόμην ἐν πνεύματι ἐν τῇ Κυριακῇ ἡμέρᾳ, καί ἤκουσα φωνήν ὀπίσω μου μεγάλην ὡς σάλπιγγος» (Απ. 1, 10), στη διάρκεια της οποίας είδε το όραμά του. Πρόκειται αρχικά για την «μίαν σαββάτων» (Α΄ Κορ. 16, 2 & Πραξ. 20, 7), στη διάρκεια της οποίας οι Χριστιανοί γιόρταζαν τον Κύριο. Η ημέρα αυτή έπεφτε την επομένη του Σαββάτου. Ο καθορισμός αυτής της ημέρας δεν έγινε για να υποκαταστήσει το Σάββατο, αλλά για να μνημονεύσει ένα ιστορικό γεγονός, την ημέρα του Πάσχα.

Η Κυριακή θυμίζει πράγματι τη νίκη του Κυρίου, εκείνη την μεγάλη ημέρα της Αναστάσεως. Από την άλλη μεριά, μια και είναι η ημέρα της ευχαριστιακής ιεροτελεστίας, αναγγέλλει συνάμα και την επάνοδο του Κυρίου, την Δευτέρα Παρουσία του (Α΄ Κορ. 11,26).

Με δεδομένες τις ανωτέρω βιβλικές μαρτυρίες, η κατάργηση της αργίας της Κυριακής που επιχειρείται, αποτελεί προσβολή και βλασφημία στο πρόσωπο του Αναστημένου Κυρίου μας, προς τιμήν του οποίου καθιερώθηκε η αργία, αλλά προσβολή και βλασφημία στον «κατ’ εἰκόνα» πλασθέντα άνθρωπο, χάριν του οποίου θεσπίστηκε η αργία της Κυριακής.

Η Κυριακή θεσπίστηκε και νομοθετήθηκε ως αργία από τον θεόπνευστο Αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο το 321 μ.Χ., ως ημέρα αναπαύσεως, αγαλλιάσεως, θείας λατρείας και αγαθοεργίας.

 Αυτή την τόσων αιώνων καθιερωμένη εκκλησιαστική και νομοθετική αργία της Κυριακής, με πλείστες όσες μαρτυρίες, έρχεται να υποστηρίξει και η μαρτυρία ενός αγίου της Εκκλησίας μας, Οσίου Χριστοδούλου του Λατρηνού (11^ος αιων), ιδρυτού και ηγουμένου της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πάτμου.

Ο Όσιος συνέταξε ένα κείμενο στις 8 Μαΐου 1091. Πρόκειται για ένα επίσημο τυπικό της Μονής, που περιέχει κανόνες, που ρυθμίζουν την μοναχική διαβίωση.

Εκπλήσσεται κανείς, σε ένα τέτοιου είδους κείμενο, να διαπιστώνει το ανθρώπινο πρόσωπο, μιλώντας για πενθήμερη εργασία στη Μονή και ορίζοντας πως θα πρέπει να διαθέτουν τις δύο υπόλοιπες ημέρες της εβδομάδος.

Παραθέτουμε αυτούσια την σχετική φράση εκ του κανονισμού: «οἱ γε μήν ἄνδρες οἱ λαϊκοί προσεδρευέτωσαν καί διακαρτερείτωσαν εἰς τά τῆς μονῆς δουλείας ἐν αὐτῷ τέ τῷ μοναστηρίῳ καί ἀλλαχοῦ, ἔνθα ἄν παρά τοῦ καθηγο(υ)μένου ἤ τοῦ οἰκονόμου προστάσσοιντο, ἐφ’ὅλας ἑκάστης ἑβδομάδος ἡμέρας πέντε, κατά δέ τήν τῆς Παρασκευῆς ἑσπέραν λαμβάνοντες εὐλογίαν ἀπιέτωσαν ἐν ταῖς οἰκίας αὐτῶν« οὕτω γάρ ποιεῖν αὐθαιρέτως αὐτοί προείλοντο καί ἠτήσαντο, ἵνε τάς δύο ταύτας ἡμέρας λουτροῦ τε καί ἀνέσεως καί τῆς μετά τῶν οἰκείων συνδιαιτήσεως ἀπολαύοντες, αὖθις τῆς μετά τήν Κυριακήν Δευτέρας ὑπαυγαζούσης φοιτῶσιν ὄρθου πρός τήν μονήν καί τῶν δουλειῶν αὐτῆς ἅπτοιντο, καθώς περ ἄρα καί ἐπιτρέποιντο, ἀόκνως πάντως καί ἀρρᾳθύμως». Μεταφράζουμε ελεύθερα το κείμενο: «Οι λαϊκοί όμως άνδρες ας μένουν πλησίον καί ας διεκπεραιώνουν τις εργασίες της μονής στο ίδιο το μοναστήρι ἤ κάπου αλλού, όπου από τον καθηγούμενο ή τον οικονόμο θα ορίζοντο (τοποθετούντο) για πέντε ολόκληρες ημέρες κάθε εβδομάδα, κατά δε την εσπέρα (βράδυ) της Παρασκευής, αφού πάρουν ευλογία ας πηγαίνουν στα σπίτια τους. Διότι να το κάνουν έτσι οι ίδιοι το διάλεξαν καί το ζήτησαν αυθαίρετα (από μόνοι τους), ώστε κατά τις δύο αυτές ημέρες αφού απολαύσουν το λουτρό καί την ξεκούραση (ανάπαυση) καί την συναναστροφή με τούς δικούς τους, εκ νέου πάλι μετά την Κυριακή, την Δευτέρα μόλις αρχίσει να φέγγει (το ξημέρωμα) να επιστρέφουν στη μονή καί να ξαναρχίζουν τις εργασίες, όπως ακριβώς πάντοτε τους είχε ανατεθεί, ακούραστα καί με προθυμία.»

Διαπιστώνουμε στο εν λόγω κείμενο, την θέσπιση της πενθημέρου εργασίας για τους εργαζομένους λαϊκούς στην μονή και μάλιστα μετά από αίτημα των ίδιων των εργαζομένων, προκειμένου κατά την διάρκεια των δύο ημερών να φροντίσουν για την αναψυχή, την σωματική υγιεινή και υγεία και την πάρα πολύ σημαντική και απαραίτητη συνύπαρξη και αρμονική συμβίωση των μελών της οικογένειας. Έτσι ώστε με ακμαίες τις ψυχικές και σωματικές δυνάμεις να ξεκινήσουν την νέα εβδομάδα τις εργασίες τους.

 Πρόκειται για ένα κείμενο, το οποίο σε λίγες γραμμές, καθορίζει και καλύπτει πολύ σημαντικές πτυχές εργασίας και δικαιώματα των εργαζομένων.

Κείμενο του 11^ου αιώνα, που οι συνθήκες ήταν τελείως διαφορετικές και σκληρές από τις σημερινές, και στην εποχή μας του 21^ου αιώνα, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα και ιδιαίτερα των εργαζομένων έχουν κατοχυρωθεί και με αίμα ακόμα, συζητάμε για κατάργηση της αργίας της Κυριακής.

Τα συμπεράσματα δικά σας.