___Παρακάτω παραθέτουμε την ομιλία του Δημάρχου Καλαβρύτων κ. Γεωργίου Λαζουρά.
*******************************
Ομιλία Δημάρχου Καλαβρύτων κ. Γεωργίου Λαζουρά
στην 66η επέτειο του Καλαβρυτινού
Ολοκαυτώματος.
«66 χρόνια μετά. Με τη Μνήμη ζωντανή»
Σεβασμιότατοι, Θεοφιλέστατε,
Εξοχότατε Κύριε
Κωνσταντίνε Στεφανόπουλε,
Κυρίες & Κύριοι συγγενείς των θυμάτων
Κύριε Υφυπουργέ Δικαιοσύνης, εκπρόσωπε της Κυβέρνησης
Κύριε Υφυπουργέ Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης,
Κύριε Γενικέ Γραμματέα της Βουλής των Ελλήνων,
εκπρόσωπε του Προέδρου της Βουλής
Κύριοι Πρέσβεις,
Κύριε Νομάρχα,
Κύριοι Βουλευτές,
Κύριοι εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων,
Κύριοι Δήμαρχοι Μαρτυρικών πόλεων & χωριών,
Κύριοι Δήμαρχοι,
Κύριε Πρόεδρε της Ένωσης Θυμάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος
Κύριοι Εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων & των Σωμάτων Ασφαλείας
Κύριοι Εκπρόσωποι των Δικαστικών Αρχών,
Κύριοι Εκπρόσωποι της Πανεπιστημιακής και Εκπαιδευτικής κοινότητας,
Κύριοι Πρόεδροι των Καλαβρυτινών Ενώσεων, Συλλόγων & Φορέων
Κυρίες & Κύριοι,
Στον Ιερό αυτό Ναό, που διατηρεί τα σημάδια της καταστροφής με τους ασκεπείς στύλους και το Ιερό Ευαγγέλιο που διασώθηκε, σαν από θαύμα, από τη φωτιά, τιμούμε σήμερα, 13 του Δεκέμβρη, 66 χρόνια από το Ολοκαύτωμα, τη μνήμη των συμπατριωτών μας που εκτελέστηκαν από τοντακτικό στρατό της γερμανικής Βέρμαχτ στις 13 Δεκεμβρίου 1943.
Οι σταματημένοι δείκτες του ρολογιού της εκκλησίας αυτής στην ώρα 2.34’, την ώρα της καταστροφής, οι μορφές των εκτελεσθέντων, τα ενθυμήματα, οι μαρτυρίες και τα ιστορικά ντοκουμέντα που φυλάσσονται στο ιστορικό κτίριο του Δημοτικού μας Μουσείου, η μορφή της πονεμένης Καλαβρυτινής Μάνας, ο Τόπος της Εκτέλεσης, μαρτυρούν αποκαλυπτικά το έγκλημα που διέπραξαν τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής στα Καλάβρυτα, ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα εναντίον αμάχων πολιτών κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.
Τρεις γενιές Καλαβρυτινών θυσιάστηκαν και μια πόλη με ακμάζουσα κοινωνική, οικονομική, πνευματική και πολιτιστική ζωή, που αποτελούσε το κέντρο της ευρύτερης επαρχίας, μετατράπηκε σε ερείπια.
Την τραγωδία των εκτελέσεων και της καταστροφής ακολούθησε το Δράμα των ζωντανών. Των Καλαβρυτινών Μανάδων και των ορφανών τους παιδιών, που πέρασαν από τις συμπληγάδες του βασανιστικού αγώνα για την επιβίωση στα πέτρινα κατοχικά και μετακατοχικά χρόνια, με τις πληγές στην ψυχή τους να
παραμένουν πάντα ανοιχτές και αγιάτρευτες, παρά την πάροδο του χρόνου.
Οι Μνήμες εκείνης της εποχής επιστρέφουν τις μέρες αυτές με μεγαλύτερη οδύνη στη σκέψη όλων όσων βίωσαν τα γεγονότα, στη σκέψη των συγγενών των θυμάτων, των παιδιών εκείνης της εποχής που μεγάλωσαν πριν ακόμη ζήσουν, που η ευτυχία και τα όνειρά τους διακόπηκαν βίαια.
‘Εχοντας ήδη καταπονηθεί από τις σκληρές συνθήκες του πολέμου και της Κατοχής τα Καλάβρυτα και η ευρύτερη περιοχή, είχαν δεχθεί ήδη από το καλοκαίρι του 1943 τις πρώτες επιθέσεις από τα στρατεύματα κατοχής.
Ο βομβαρδισμός των χωριών στην περιοχή των Λαπαθών τον Ιούλιο, η δολοφονία κατοίκων στα Σουδενά και η πυρπόληση του χωριού, ο πρώτος απαγχονισμός στην πλατεία του Χελμού στις αρχές του Σεπτέμβρη, η μάχη των Ρογών - Κερπινής τον Οκτώβρη, ο βομβαρδισμός της Βυσωκάς στις 29 Νοεμβρίου καταδεικνύουν ότι η περιοχή αποτελεί στόχο των γερμανών.
Στις 25 Νοεμβρίου εκδόθηκε η διαταγή της «Επιχείρησης Καλάβρυτα». Πρόκειται για μια οργανωμένη εκκαθαριστική επιχείρηση της περιοχής των Καλαβρύτων που διήρκεσε από τις 5 έως τις 15 Δεκεμβρίου και υπήρξε μια από τις πιο σκληρές και αδυσώπητες επιχειρήσεις της Βέρμαχτ όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη γενικότερα.
Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής κινούμενα ακτινωτά από Πάτρα-Αίγιο-Τρίπολη, σύμφωνα με το σχέδιο της επιχείρησης, περικύκλωσαν την πόλη, στις 9 του Δεκέμβρη, ημέρα Πέμπτη.
Ακολούθησε ένα τετραήμερο αγωνιώδους αναμονής των κατοίκων που προσπαθούσαν να αξιολογήσουν τις πληροφορίες για τα γεγονότα των εκτελέσεων στα γύρω χωριά και των παραπλανητικών και ύπουλων διαβεβαιώσεων των Γερμανών ότι δεν θα βλάψουν τον άμαχο πληθυσμό.
Τη Δευτέρα 13 του Δεκέμβρη του 1943 ξημέρωσε μια μέρα μουντή, πνιγμένη στην ομίχλη. Την ημέρα αυτή όπως χαρακτηριστικά έχει γραφεί και ειπωθεί «τα στοιχεία της φύσεως παίρνουν όψη νεκρική, τα άνθη μαραίνονται, το νερό θολώνει, ο αέρας μολύνεται, ο παράδεισος μ΄όλο του το κάλος δίνει τη θέση του στη σκοτεινή κόλαση».
Η πόλη, αγωνιούσε ασφυκτικά, αποκλεισμένη από το γερμανικό κλοιό.
Οι κάτοικοι άγρυπνοι άκουσαν το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου τις καμπάνες να
χτυπούν και τη γερμανική διαταγή να συγκεντρωθούν όλοι στο δημοτικό σχολείο
έχοντας μαζί τους μια κουβέρτα και τρόφιμα μιας μέρας.
Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί όσα τραγικά επακολούθησαν.
Στο χώρο του δημοτικού σχολείου άνοιξε η αυλαία της τραγωδίας των Καλαβρυτινών και διαδραματίστηκε η πρώτη σκηνή του απερίγραπτου δράματος που ακολούθησε.
Ο χώρος των ονείρων, της προόδου και των προσδοκιών για τα μελλούμενα, έγινε ο τόπος του παντοτινού αποχωρισμού.
Εκεί για τελευταία φορά οι γυναίκες, υπό την απειλή των όπλων, θα αποχωριστούν βίαια από τα νεαρά τους αγόρια, τους άνδρες, τα αδέλφια και τους πατεράδες τους, καθώς θα στοιβάζονται χωριστά στις αίθουσες του σχολείου μαζί με τα μικρότερα παιδιά τους.
Οι άνδρες και τα αγόρια από 12 χρονών και πάνω απομακρύνονται
σε ομάδες με κατεύθυνση προ την Ράχη του Καππή, όπου έχουν, ήδη, στηθεί τα
πολυβόλα.
Εκεί – πριν δεχθούν τις ριπές των πολυβόλων - θα αναγκαστούν να ζήσουν τη βασανιστική αγωνία για τη ζωή των γυναικών και των παιδιών τους καθώς η πόλη παραδίδεται στις φλόγες που αγκαλιάζουν το κτίριο του σχολείου, όπου παραμένουν έγκλειστα τα γυναικόπαιδα.
Την ίδια στιγμή και ενώ η λεηλασία έχει ολοκληρωθεί και ο Οδοντωτός κατηφόριζε φορτωμένος με τη λεία από το πλιάτσικο των Γερμανών στα σπίτια, τις δημόσιες
υπηρεσίες και τις τράπεζες της πόλης, δίδεται το σύνθημα της εκτέλεσης.
Οι ριπές των πολυβόλων και η χαριστική βολή που ακολούθησε έδωσε τέλος στη ζωή όλων των ανδρών της πόλης που έπεσαν νεκροί στο γυμνό τόπο της Ράχης του Καππή. Μόνο 13 άνδρες διασώθηκαν από την εκτέλεση.
Οι γυναίκες ζώντας την αγωνία για την τύχη των δικών τους και καθώς οι φλόγες έζωναν το κτίριο του σχολείου, σπάζοντας πόρτες και παράθυρα, κατάφεραν να απελευθερωθούν.
Λίγο αργότερα αναζητώντας απεγνωσμένα τους άνδρες και τα παιδιά τους θα αντίκριζαν το φρικτό θέαμα του σωρού των νεκρών.
Ο σπαραγμός και ο θρήνος που ακολούθησαν, απερίγραπτος.
Με τα χέρια θα σκάψουν τη γη, για να σκεπάσουν σε τάφους ομαδικούς, τους άνδρες, τα αδέλφια, τα παιδιά τους. Για μέρες, μέσα στην παγωνιά του Δεκέμβρη, θα συνεχίζουν την ταφή των δικών τους.
Με όση δύναμη τους απόμεινε, θα κρατήσουν γερά το χέρι των μικρών ορφανών τους για να τα σώσουν κάτω από πρόχειρα παραπήγματα, σκεπάζοντάς τα με την ίδια εκείνη κουβέρτα που πριν μετέφεραν τους εκτελεσθέντες.
Ο όλεθρος, η φρίκη, ο πόνος, ο τρόμος και η αγωνία τους λαξεύεται στα πρόσωπά τους.
Μόνες και αβοήθητες θα ζήσουν τη δοκιμασία της επιβίωσης, αναλαμβάνοντας το ρόλο πατέρα και μάνας μαζί.
Για χρόνια, στους χειμώνες της Κατοχής και τα μετακατοχικά χρόνια, οι Καλαβρυτινές γυναίκες νηστικές, πονεμένες, λαβωμένες, δεν θα σταματήσουν την εξαντλητική πορεία για να αναστήσουν τα παιδιά και την πόλη τους.
Τα παιδιά που γεννήθηκαν πήραν το όνομα και τη θέση των εκτελεσθέντων. Μικροί και αδύναμοι ήρωες της τραγικής περιπέτειας του πολέμου.
Αυτός ο Τόπος, ο ένδοξος, ο ποτισμένος με το αίμα αθώων, απαιτούσε καινούρια γενναιότητα και αντάξια συνέχεια.
Μπροστάρισσες και πιστές στο χρέος απέναντι σε νεκρούς και ζωντανούς, οι μοναδικές αυτές γυναίκες, οι Καλαβρυτινές Μανάδες με δύναμη περίσσια, με αξιοπρέπεια και μεγαλοσύνη δίδαξαν στα παιδιά τους την αγάπη για τη ζωή και τον άνθρωπο. Τους παρέδωσαν τις αρχές, τις αξίες και τις παραδόσεις του τόπου, τον γενναίο και αξιοπρεπή τρόπο που ήξεραν να ζουν.
Δεν δείλιασαν, δεν δίστασαν, με ήθος και σύνεση, πιστές στο καθήκον, έχτισαν την επόμενη ημέρα. Πάλεψαν, άντεξαν και μας παρέδωσαν το μέλλον της πόλης.
66 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα της 13ης Δεκεμβρίου 1943, η Μαρτυρική πόλη των Καλαβρύτων οδεύει στηριγμένη στη δύναμη της Ιστορίας και της Μνήμης και αντιστέκεται στέλνοντας, διαρκώς και με μεγαλύτερη δύναμη, το μήνυμά της στον κόσμο.
Η ιστορική έρευνα έχει δώσει ήδη τη δική της ανένδοτη απάντηση. Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων ήταν ένα προσχεδιασμένο και καλά οργανωμένο έγκλημα εκκαθάρισης και εξόντωσης μιας περιοχής με ένδοξη ιστορία, επαναστατικό παρελθόν και σημαντική αντιστασιακή δράση την περίοδο της
κατοχής.
Ένα έγκλημα εναντίον αθώων και αμάχων.
Και ενώ για κάθε έγκλημα υπάρχει τιμωρία, υπάρχει δικαιοσύνη, εντούτοις στην
περίπτωση των Καλαβρύτων, αλλά και όλων των μαρτυρικών περιοχών της χώρας μας, η δικαιοσύνη αυτή δεν έχει αποδοθεί μέχρι σήμερα.
Οι νομικές κωλυσιεργίες αλλά και η απροθυμία των ελληνικών κυβερνήσεων να επαναφέρουν το τεράστιο θέμα των επανορθώσεων της Γερμανίας προς την Ελλάδα, στο πλαίσιο των διεθνών και διακρατικών υποχρεώσεών της, καθηλώνει τις δίκαιες απαιτήσεις μας που παραμένουν ανικανοποίητες και εκκρεμείς.
Εμείς, θα συνεχίσουμε σταθερά και αταλάντευτα τον αγώνα της διεκδίκησής τους .
Έχουμε το μεγάλο προνόμιο να ζούμε σε έναν Τόπο Θυσιών. Οι νεκροί μας είναι παρόντες ανάμεσά μας σε μια καθημερινή συνάντηση. Από το ψηφιδωτό της Μνήμης των μορφών τους στο χώρο του Δημοτικού μας Μουσείου και την συμβολικά παραμένουσα κλειστή πόρτα του αποχωρισμού, μιλούν σε εμάς και σε κάθε επισκέπτη αυτού του Μαρτυρικού Τόπου, για το δικό του χρέος, απέναντι στη Μνήμη.
Η Μνήμη αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ύπαρξης, της συνείδησής μας, του τρόπου που επιλέγουμε να ζούμε. Εκφράζεται μέσα από μια μόνιμη εσωτερική συλλογή. Αποκτά την ουσιαστική της διάσταση όταν μετατρέπεται σε δύναμη ζωής, ευθύνης, συλλογικής αντίστασης και κοινών αγώνων.
Η σημερινή επέτειος σηματοδοτεί την αντίσταση της Μνήμης, που παραμένει ζωντανή, ανατροφοδοτείται και μεταλαμπαδεύεται στις γενιές των νέων ανθρώπων, ορίζει και εμπνέει. Είναι και θέλουμε να παραμείνει ημέρα περισυλλογής και αυτοκριτικής.
Είναι ευκαιρία να επανεξετάσουμε και να επαναπροσδιορίσουμε τις
επιλογές μας σε επίπεδο συλλογικό και να νοηματοδοτήσουμε συλλογικά ιδανικά,
αρχές και αξίες.
Είναι στιγμή να αναλογιστούμε το μέγεθος των ευθυνών μας απέναντι στον τόπο μας, των ευθυνών μας απέναντι στους νέους ανθρώπους, στην κοινωνία και τον κόσμο.
Οι επόμενοι, θα μας κρίνουν, αξιολογώντας όχι μόνο τις τιμές που αποδώσαμε στους προγόνους μας, αλλά τι κάναμε εμείς οι ίδιοι για τον τόπο μας, για την πατρίδα μας.
Και ο δικός μας αγώνας σήμερα είναι να διατηρήσουμε τη Μνήμη ως
εφαλτήριο για τους σύγχρονους αγώνες, για την υπεράσπιση της εθνικής
ακεραιότητας και αξιοπρέπειας, για καλύτερη παιδεία, για καλύτερο περιβάλλον,
για μια καινούργια κοινωνική συνείδηση, συνείδηση αλληλεγγύης, για τη δημιουργία μιας πατρίδας όπου όλοι και ιδιαίτερα οι νέοι θα μπορούν να ζουν με το όνειρο μιας καλύτερης ζωής.
Σήμερα είναι μια ημέρα σαφέστερης κατανόησης του οράματος για έναν καλύτερο κόσμο.
Βρισκόμαστε στη δίνη μιας παγκοσμιοποιημένης εποχής που μέσα στην ταχύτητά της δείχνει να μη θυμάται. Επενδύει στην έλλειψη αντίστασης, στην κατανάλωση, στην ευμάρεια, το ατομικό όφελος προβάλλεται έναντι των συλλογικών διεκδικήσεων, ο επεκτατισμός και η οικονομική εκμετάλλευση προκαλεί απόλυτη εξάρτηση των λαών και χιλιάδες θύματα κάθε μέρα, ο σύγχρονος τρόπος ζωής απειλεί μακροπρόθεσμα την ίδια μας τη ζωή.
Αυτός ο κόσμος μερικά χρόνια μετά τη συμπλήρωση μισού αιώνα από τον καταστροφικό Β΄ παγκόσμιο πόλεμο βρίσκεται στα όριά του.
Τα σύγχρονα παγκόσμια παράδοξα, η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιβάλλει μεγαλύτερη εγρήγορση, μεγαλύτερη συνέπεια, πραγματική πίστη στη συναδέλφωση, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη και τον αλληλοσεβασμό.
Από την Ιστορική και Μαρτυρική Πόλη των Καλαβρύτων στέλνουμε σήμερα με απόλυτη δύναμη το μήνυμα του Τόπου μας για Αντίσταση στη Λήθη των καιρών μας. Είμαστε υποχρεωμένοι να αγρυπνούμε, είμαστε υποχρεωμένοι να θυμόμαστε. Για ένα καλύτερο εθνικό και παγκόσμιο μέλλον.Κυρίες & Κύριοι
συγγενείς των θυμάτων,
Αγωνιούμε και αγωνιζόμαστε να είμαστε συνεπείς στη μεγάλη αυτή υπόθεση της Μνήμης.
Οι δικοί σας άνθρωποι, το μεγάλο κομμάτι της ζωής σας που χάθηκε, οι νεκροί μας, είναι εδώ, παρόντες σ΄αυτή την πόλη που κοιτάζει με αισιοδοξία το αύριο, είναι παντού, όπου αδικημένος και αδικούμενος στον κόσμο.
Είναι εδώ, παρόντες σ΄αυτόν τον τόπο που κάποιες φορές δείχνει να θαμπώνεται από τις καινούργιες προκλήσεις, μα πάντα ανασαίνει και ζει κάτω από τον προστατευτικό ίσκιο των νεκρών του παίρνοντας δύναμη για να συνεχίσει στο
μέλλον.
Ελάχιστο χρέος μας προς αυτούς να τους τιμούμε και να τους θυμόμαστε πάντα και να βιώνουμε το συγκλονιστικό μήνυμα της θυσίας τους.
ΤΙΜΗ & ΔΟΞΑ στους Καλαβρυτινούς ήρωες που εκτελέσθηκαν άδικα στο λόφο του Καππή.
ΠΟΤΕ ΠΙΑ άλλα Καλάβρυτα.